INFORMACJA w sprawie podstawy prawnej wydania zaświadczenia, o którym mowa w art. 109 ust. 1b ustawy o kierujących pojazdami

Zezwolenie na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym dla członka OSP wydaje starosta. Dodatkowo osoba kierująca pojazdami OSP aby uzyskać to zezwolenie, zgodnie z art. 109 ust. 1b ustawy o kierujących pojazdami, musi przedstawić zaświadczenia wydane przez podmiot, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2021 r. poz. 869), czyli gminę, potwierdzające, że osoba ma być kierującym pojazdem ochotniczej straży pożarnej. Z chwilą wejścia w życie ustawy o ochotniczych strażach pożarnych utracił moc art. 32 ust. 2 ustawy o ochronie przeciwpożarowej. Autorzy ustawy o ochotniczych strażach pożarnych zapomnieli by odwołanie do przepisu ustawy o ochronie przeciwpożarowej zmienić odwołaniem do ustawy o ochotniczych strażach pożarnych (najpewniej powinno to dotyczyć art. 10, oczywiście odpowiednio zmodyfikowanego).

Wydaje się, że zaświadczenie to nadal powinien wydawać wójt (bur-mistrz/prezydent miasta) – zasada ratio legis. Jednakże z uwagi na zasadę praworządności wyrażoną w art. 7 Konstytucji powinni mieć oni do tego jednoznaczną podstawę prawną. W obecnej sytuacji, wójtowie takiego zaświadczenia nie chcą wydawać, bojąc się odpowiedzialności prawnej, a starostowie z kolei uważają, iż nie będą mieli możliwości wydawać nowych zezwoleń.

Powyższe stanowisko Związek zaprezentował w dokumencie postulującym konieczność wprowadzenia zmian prawnych związanych z ustawą o ochotniczych strażach pożarnych (lipiec 2022 r.).

Powyższą problematykę podjął również Rzecznik Praw Obywatelskich w piśmie z dnia 27.07.2022 r. skierowanym do Pana Andrzeja Adamczyka Ministra Infrastruktury.

W odpowiedzi z dnia 11 sierpnia 2022 r. Minister Infrastruktury stanął na stanowisku, że do czasu „wyeliminowania nieścisłości” zaistniałych w przepisach podstawą prawną na jakiej możliwe jest wydawanie zaświadczeń, o których mowa w art. 109 ust. 1b ustawy o kierujących pojazdami, jest art. 217 § 1 i 2 pkt 2 k.p.a.

Z pełną treścią przywołanych pism można zapoznać się z na końcu niniejszej informacji.

Zakres podmiotowy art. 217 k.p.a. jest bardzo szeroki. Obejmuje on wszystkie organy wymienione w art. 5 § 2 pkt 3 k.p.a., tj. ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolone i niezespolone), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz inne organy państwowe i inne podmioty, gdy są powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumienia do wydawania decyzji czy zaświadczeń, czy milczącego załatwienia sprawy.

Przez organy jednostek samorządu terytorialnego należy rozumieć organy gminy, powiatu, województwa, związków gmin, związków powiatów, wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę, marszałka województwa oraz kierowników służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa, a ponadto samorządowe kolegia odwoławcze (art. 5 § 2 pkt 6 k.p.a.).

Z kolei zakres przedmiotowy art. 217 k.p.a. jest wąski, gdyż obejmuje jedynie wydawanie zaświadczeń. Przyjmuje się, że „zaświadczenie” jest to akt organu administracji publicznej w znaczeniu art. 5 § 2 pkt 3, wydany na żądanie ubiegającej się o niego osoby, potwierdzający określone fakty lub stan prawny, mający znaczenie dla adresata podczas ustalania jego praw i obowiązków. Zaświadczenie należy traktować jedynie jako potwierdzenie pewnych stosunków prawnych i faktycznych mających znaczenie dla prawa, istniejących w dniu jego wydania. Są więc one wyłącznie przejawem wiedzy organu co do określonych okoliczności faktycznych i prawnych.

Osobą uprawnioną do żądania wydania zaświadczenia w rozumieniu art. 217 § 2 pkt 2 k.p.a. jest podmiot, który wykaże swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego lub wskaże przepis prawa wymagający posłużenia się takim urzędowym potwierdzeniem.

Podsumowując powyższe z pewnością „zaświadczenie” o którym mowa w art. 109 ust. 1b ustawy o kierujących pojazdami potwierdzające fakt, że osoba ma być kierującym pojazdem ochotniczej straży pożarnej, będzie można uznać za „zaświadczenie” o którym mowa w art. 217 k.p.a. Osobą mogącą o nie wystąpić jest osoba ubiegając się o zezwolenie na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym w OSP.

Pomimo powyższego stosowanie art. 217 k.p.a. jako podstawy prawnej do wydawania omawianych zaświadczeń powinno być rozwiązaniem doraźnym i czasowym, wykorzystywanym do czasu wyeliminowania przez ustawodawcę powstałych niespójności prawnych.

informację przygotował
adw. Krzysztof M. Miazga
20 II 2023 r.

• Pismo Rzecznika Spraw Obywatelskich
• Odpowiedź Ministra Infrastruktury